آگورافوبیا چیست و چه عوارضی دارد؟

علائم آگورافوبیا

علائم معمول آگورافوبیا شامل انواع ترس هستند، مانند ترس از:

• تنها بیرون آمدن از خانه
• هرگونه تجمع افراد یا صف‌ها
• فضاهای محدود مانند تالار سینما و نمایش، آسانسور یا مغازه‌های کوچک
• فضاهای بسیار باز مانند پارک‌ها، پل‌ها یا مراکز خرید بزرگ
• استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، مانند اتوبوس، قطار یا هواپیما

برای ما افراد مبتلا به آگورافوبیا، قرار گرفتن در چنین موقعیت‌هایی باعث ایجاد نگرانی زیاد می‌شوند؛ زیرا اگر دچار حمله هراس (پنیک) یا سایر علائم ناتوان‌کننده شویم، نمی‌توانیم فرار کنیم یا از کسی کمک بگیریم.

علاوه بر علائم فوق، در تشخیص آگورافوبیا مسایل زیر هم باید وجود داشته باشند:

• ترس و نگرانی زیاد فقط در صورت قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص
• عدم تناسب میزان ترس و اضطراب ما با میزان واقعی خطر در آن موقعیت
• اضطراب و ترس زیاد و در نتیجه، پرهیز از برخی موقعیت‌های اجتماعی یا کاری
• تداوم این حالت برای مدت حداقل شش ماه یا بیشتر

اختلال هراس و آگورافوبیا

برخی از ما مبتلایان به آگورافوبیا، همزمان دچار اختلال هراس یا پنیک هم هستیم. اختلال هراس هم نوعی دیگر از اختلالات اضطرابی به شمار می‌آید که به خاطر آن، گاهی دچار حملات ناگهانی اوج ترس و وحشت می‌شویم.

برای اینکه درباره اختلال هراس یا پنیک بیشتر بدانید، می‌توانیم به مقاله کاملی که پیش از این آماده کرده‌ایم، مراجعه کنید.

علت آگورافوبیا چیست؟

آگورافوبیا را نمی‌توان به یک علت واحد نسبت داد. علاوه بر مسایل مادرزادی و ژنتیک، وجود سایر بیماری‌ها، تجارب یادگیری شده مانند دیدن موقعیت‌های بی پناهی در سایر افراد، استرس‌های محیطی و به طور کلی همه مسائلی که در پرورش ما نقش داشته‌اند، باعث بروز بیماری آگورافوبیا می‌شوند.

عوامل خطرزای آگورافوبیا

آگورافوبیا می‌تواند از کودکی آغاز شود، اما اکثر مبتلایان از سنین اواخر نوجوانی تا اواسط جوانی (به طور معمول پیش از ۳۵ سالگی) آن را احساس می‌کنند. اگرچه ممکن است در برخی موارد افراد میانسال هم به آن مبتلا شوند.

زنان بیش از مردان به آگورافوبیا مبتلا هستند. سایر عواملی که احتمال ابتلا به آگورافوبیا را بیشتر می‌کنند، عبارتند از:

• ابتلا به اختلال هراس یا پنیک و انواع فوبیا
• پاسخ دادن به حمله‌های هراس (پنیک) با ترس بیش از حد و دوری از موقعیت
• تجربه قبلی وقایع پراسترس در زندگی، مانند قربانی سوءاستفاده بودن، مرگ والدین یا تحت حمله قرار گرفتن
• درگیری یکی از اقوام نزدیک با آگورافوبیا

عوارض آگورافوبیا

اختلال آگورافوبیا می‌تواند به‌شدت، فعالیت‌های زندگی ما را محدود کند. اگر آگورافوبیا شدید باشد، حتی نمی‌توانیم از خانه بیرون برویم.

بدون درمان، برخی از مبتلایان به این بیماری، خانه‌نشینی را برای سال‌ها تجربه خواهند کرد و به‌شدت به کمک سایرین وابسته خواهند شد.

احتمال همزمانی ابتلا به آگورافوبیا و اختلالات زیر زیاد است:

• افسردگی
• اعتیاد به مواد مخدر یا الکل
• سایر اختلالات ذهنی، به‌خصوص اختلالات اضطرابی و اختلالات شخصیتی

پیشگیری از آگورافوبیا

هر چه بیشتر از موقعیت‌هایی که باعث ترس‌مان می‌شود دوری کنیم، اضطراب ما بیشتر می‌شود. اگر از قرار گرفتن در موقعیت‌های عادی که قبلا با آن‌ها مشکل نداشتیم، کمی می‌ترسیم، باید بیشتر و بیشتر خود را در آن موقعیت‌ها قرار دهیم یا بیشتر به آن محل‌ها برویم.

اگر این کار را به تنهایی نمی‌توانیم تکرار کنیم، از یکی از اطرافیان کمک بگیریم یا زودتر به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنیم.

تشخیص آگورافوبیا

برای تشخیص آگورافوبیا موارد زیر کمک‌کننده است:

• علائم و نشانه‌های آگورافوبیا
• مصاحبه با یک روانپزشک یا روانشناس درباره آگورافوبیا
• معاینه توسط پزشک برای رد سایر بیماری‌هایی که می‌توانند با علائم مشابه آگورافوبیا همراه باشند

درمان آگورافوبیا

برای درمان آگورافوبیا باید هم درمان دارویی و هم روان‌درمانی در نظر گرفته شوند. کمی زمان لازم است تا آثار بهبودی در ما نمایان شود؛ پس باید شکیبا باشیم و با مراجعه منظم به روانپزشک و روانشناس درمان آگورافوبیا را پیگیری کنیم.

روان‌درمانی

در جلسات روان‌درمانی، روانشناس برای ما اهداف درمانی مشخص می‌کند و برخی مهارت‌های عملی را برای کاهش اضطراب به ما یاد می‌دهد. درمانِ شناختی رفتاری یکی از موثرترین درمان‌ها برای رفع اختلالات اضطرابی از جمله اختلال آگورافوبیا محسوب می‌شود.

داروها

برخی از داروهای ضدافسردگی موثرترین ‌داروها برای درمان آگورافوبیا به شمار می‌روند. اگر آگورافوبیا به‌خصوص با اختلال هراس یا پنیک همراه باشد، داروهایی از خانواده مهارکنندگان انتخابی بازجذب سروتونین (یکی از مواد انتقال‌دهنده پیام عصبی در دستگاه عصبی) توسط روانپزشک تجویز می‌شوند.

برخی از داروهای ضداضطراب مانند خانواده بنزودیازپین‌ها هم ممکن است تجویز شوند. دقت کنیم که بنزودیازپین‌ها به طور معمول برای مدت کوتاه تجویز می‌شوند و از ادامه مصرف آن‌ها بیش از دوره درمانی تجویزشده توسط روانپزشک باید بپرهیزیم.

تغییرات شیوه زندگی

تردیدی نیست که آگورافوبیا زندگی را برای ما دشوار کرده است. برای درمان آگورافوبیا باید از متخصصین کمک بگیریم و در عین حال خودمان هم با رعایت نکات زیر درگیر ترس و اضطراب بی‌مورد نشویم.

• به برنامه درمانی آگورافوبیا ارائه شده توسط روانپزشک و روانشناس پایبند باشیم
• از موقعیت‌هایی که ما را مضطرب می‌کنند فرار نکنیم، بلکه با وجود دشواری، خودمان را در آن موقعیت‌ها قرار دهیم.
• مهارت‌های آرام شدن و ریلکسیشن را بیاموزیم.
• به پیشنهاد دیگران برای نوشیدنی‌های الکلی و مواد مخدر «نه» بگوییم.
• خواب کافی، ورزش مناسب و تغذیه سالم را با جدیت دنبال کنیم.
• در صورت صلاحدید روانشناس، در برنامه‌های گروه‌درمانی شرکت نماییم.